Nieuws is iets dat we samen maken

De sociale beweging heeft nood aan schrijvers, sprekers, fotografen en mensen die met sociale media en een camera overweg kunnen, vindt Seppe De Meulder van nieuwswebsite DeWereldMorgen. In deze blog legt hij uit waarom we de alledaagse berichtgeving met een kritische bril (en pen) moeten benaderen.

Volgende keer dat je nog eens boos wordt van het nieuws, wuif die gedachte dat je het zelf beter zou doen niet te snel weg. Op je eentje is het wellicht moeilijk, maar samen kunnen we heel wat bereiken.

In welk jaar denk je dat de grootste staking in de wereldgeschiedenis plaatsvond? Laat me even raden. Spontaan denk je misschien aan de tijd van Daens, aan de jaren 60 of de Britse mijnwerkersstakingen in de jaren 80? Drie keer mis.

The revolution will not be televised

Het is nauwelijks in het nieuws geweest, de kranten stonden er niet van vol, maar de grootste staking in de wereldgeschiedenis vond plaats in 2021, in India. Meer dan 250 miljoen boeren en arbeiders legden het werk neer en behaalden een historische overwinning.

‘The revolution will not be televised’, zingt Gil Scott-Heron niet voor niets in het gelijknamige nummer. In diezelfde periode van de staking in India kwam 1 op de 4 inwoners van Libanon op straat tegen onrechtvaardige taksen en waren er grote opstanden in onder andere Irak, Ecuador en Honduras. In Chili kwamen miljoenen mensen op straat, die vervolgens de grondwet van het land begonnen te herschrijven.

Vaak wordt er enkel over sociale strijd gesproken alsof dat iets uit de geschiedenisboeken is. Nochtans, ook bij ons in Europa is er meer verzet dan je op basis van de berichtgeving zou denken. In 2023 waren er in Groot-Brittannië meer actiedagen dan in de jaren ‘80. In Frankrijk kwamen er datzelfde jaar meer mensen in actie dan in 1968.

Weigeren toeschouwer te blijven

Je kan de gang van zaken in de wereld nauwgezet volgen door elke dag de krant te lezen of naar het journaal te kijken. Als je dat doet lijkt het wel alsof de laatste tweet van Theo Francken onze hele samenleving op haar grondvesten doet daveren. Wie op zoek gaat naar meer achtergrond vindt meer diepgaande analyses over de ecologische crisis en groeiende ongelijkheid, maar erg vrolijk word je daar ook niet van.

Het probleem met die berichtgeving blijft dat ze de wereld enkel op meer of minder interessante manieren probeert te interpreteren, terwijl het erop aan komt haar te veranderen. Zo blijven we toeschouwers, maar voor de massa mensen die in beweging zijn, van India tot in Frankrijk, is het nieuws niet iets wat gebeurt en waar je naar kijkt. Het is iets dat ze samen maken.

Of het nu gaat om vakbonden die opkomen voor betere werkomstandigheden, klimaatactivisten die gaan helpen na de overstromingen in Verviers of artiesten die zich uitspreken voor meer menselijkheid; terwijl steeds meer mensen afhaken van de berichtgeving die hen vooral stress en angst bezorgt, groeit gelukkig van onderuit ook in ons land een beweging van mensen die weigeren toeschouwers te blijven.

Woord bij de daad

Om zich verder te ontwikkelen heeft de solidaire tegenstroom ook nood aan eigen media, media waarin men niet slechts ministers met elkaar laat debatteren, maar waarin deze bewegingen zelf openlijk hun kant van het verhaal belichten.

Zonder beweging geen perspectief, maar zonder perspectief ook geen beweging.

Het is nodig dat deze bewegingen de ruimte krijgen om het woord bij de daad te voegen. Woorden zijn namelijk niet zomaar een spiegel van de werkelijkheid. Die spiegel bepaalt ook mee de horizon van onze verbeeldingskracht over hoe de wereld eruit zou kunnen zien. Woorden kunnen perspectief bieden, doen denken, doen doen ook. Ze fungeren ook als hamer om de werkelijkheid mee vorm te geven.

Zonder beweging geen perspectief, maar zonder perspectief ook geen beweging. Naast een analyse over de oorzaak van een probleem, is daarom ook nood aan journalistiek over mogelijke oplossingen. Of zoals Bas Mesters het verwoordt: “Naast de vraag ‘waarom?’ moet er nadrukkelijk de vraag ‘wat nu?’ bijkomen”.

Zolang de leeuwen geen vertellers hebben

We hebben dus nood aan media waar ruimte is voor perspectieven die niet passen in de commerciële medialogica die vandaag dominant is. Media die niet afhankelijk zijn van advertentie-inkomsten en durven ingaan tegen de hap-slik-weg cultuur van snelle oppervlakkigheid. Media die valse neutraliteit durven inruilen voor een onbeschaamd geëngageerde manier van aan journalistiek doen.

Voor die media geldt hetzelfde als voor de bewegingen. We zullen ze zelf moeten maken, samen. De sociale beweging heeft nood aan activisten, aan dossiervreters, aan organisatoren, aan mensen die hun vriendengroep meetrekken, aan mensen die juridisch advies geven, aan vanalles en nog wat; maar ze heeft zeker ook nood aan schrijvers, aan sprekers, aan fotografen, aan mensen die met sociale media en een camera overweg kunnen.

Er is een spreekwoord dat zegt: zolang de leeuwen geen vertellers hebben, zullen de verhalen over de jagers gaan. Dus, volgende keer dat je nog eens boos wordt van het nieuws, wuif die gedachte dat je het zelf beter zou doen niet te snel weg. Op je eentje is dat wellicht moeilijk, maar samen kunnen we gewoon heel wat beter doen.